Była sobie taka jedna wioska. Żyli w niej ludziska spokojnie, dbając każdy o siebie i o swój dobytek, pędząc życie w znojnym trudzie, ni to w jakimś śnie ciężkim, zaklętym.

Była tam szkoła - ot zmora ciężka, zesłana przez Boga za jakieś ciężkie grzechy gminy. Był kościół, by raz na tydzień przypomnieć o Bogu, a była i karczma, gdzie złą i dobrą dolę zalewano.

Wieś była bidniutka i nie leżała przy gościńcu, i skoro tylko spadły deszcze, drogi stawały się nie do przebycia, ale najgorzej było tam koło tej olszyny. Ni do młyna ni do miasta wtenczas nie ruszył, bo koło olszyny nie przejedzie nawet pustą furą, a że ludziska setki lat koło olszyny klęli, to i miejsce to nazwali zaklętym, czy przeklętym. Aż zdarzyło się jakoś po wojnie, że obok naszej wioski dostał kawał gruntu jakiś inwalida wojskowy. Ot taka pokraka bez nogi, z jakimś krzyżem na piersiach. Przyjechał jedną szkapą, lichym wozikiem, a na wozie wielkie skarby, siekiera, łopata, jakiś pług stary, dwa koce podarte i różne rupiecie. Była i jakaś łysa krowina.

Uśmiechali się we wsi ludziska i patrzyli na tego przybłędę jak na takiego "podróżnego", co to się na noc prosi, a zza cholewy nóż mu wystaje. Ale po kilku dniach uspokoili się, bo cóż złego może ludziom zrobić taki nieszczęsny kuternoga?!

Ale nasz kuternoga począł się kręcić ze swą szkapiną po okolicy. Stąd nawiózł jakiegoś dąbczaka, to znów desek kilka, aż tu ni stąd ni z owąd na pagórku wyrosła marna chałupina. Patrzyli na to ludziska i głowami kiwali: "Jak przyszedł, tak i pójdzie" - mawiali i wracali do swojej roboty.

Chciało jednak szczęście, że nasz kuternoga osiadł obok "przeklętej olszyny". Jakoś cicho tam było w lecie, dopiero raz pod jesień, gdy spadły wielkie deszcze, a bieda wypędziła któregoś z gospodarzy do młyna, usłyszał kuternoga krzyki i przekleństwa dochodzące od olszyny.

Przyszedł - popatrzył - pomógł owemu gospodarzowi wygramolić się z błota, poczem śpiesznie wrócił do swej chałupy, z której zabrał siekierę i łopatę. Od tej pory oglądali zdziwieni ludziska z dala, prawie przez dwa tygodnie, jak kuternoga ciągle pracuje koło przeklętej olszyny, to kopie, to rąbie, to kopie.

Aż raz jakoś koło niedzieli gruchnęła wieść przy kościele, że koło olszyny droga naprawiona. Cała gromada wyległa na drogę i oglądać poczęła dzieło kuternogi. Każdy sobie począł przypominać ile to on tu orczyków nałamał, ile sznurów porwał, ile biedy zaznał, aż jeden człowiek z dobrą wolą uwolnił wieś od starej zmory. I poczęli się oglądać za kuternogą, by oglądnąć tego dziwaka, a on tymczasem klęczał w ciemnym kąciku kościoła i tak modlił się do Boga: "Ojczyźnie mojej racz wolność zachować, o Panie, i spraw w dobroci Twej niespożytej, by lud twój na polskiej żyjący ziemi wyzbył się ciemnoty, przecinek złości i zawiści".

Tak modlił się Polski Rycerz Kuternoga. A Pan go wysłuchał. Z chmur przedarł się promień słońca i oświecił drogę przy przeklętej olszynie. I gospodarze gwarzyć zaczęli aby resztę dróg naprawić razem i aby jeden drugiemu pomógł.

I dlatego po dziś dzień przy tej olszynie ludzie czapkę zdejmują, a żaden przekląć nie śmie.

1. Ballada "Nowa romantyczność" A.E. Odyńca ukazała się w: "Młoda Polska w pieśni", ułożył Czesław Jankowski, Warszawa 1898

2. Franciszek Kotula "Muzykanty", Warszawa 1979

3."Mądrzejszy Mazur niż diabeł", opracował Tadeusz Oracki, Olsztyn 1977

W następnym numerze...

Współpracują z nami i pomagają nam: Fundacja im. Stefana Batorego oraz Urząd Gminy Warszawa-Centrum.