oraz Koncerty wiejskich pieśni religijnych

W okresie Wielkiego Postu odbywają się co roku w kościołach Warszawy koncerty dawnych polskich pieśni religijnych. W wykonaniu wiejskich zespołów śpiewaczych wysłuchać można zabytków muzycznych i literackich, obecnych po dzień dzisiejszy w żywej tradycji wsi polskiej. Jest to wyjątkowa okazja, dzięki której można przybliżyć i zapoznać mieszkańców Warszawy z tymi starymi pieśniami obecnie w znacznym stopniu zapomnianymi i wypieranymi przez młodzieżowe pieśni kościelne.

150 lat temu ks. Michał Marcin Mioduszewski we wstępie do opracowanego przez siebie śpiewnika pisał: "Lud staje się ociężałym w uczęszczaniu do kościołów. Nie usłyszysz go aby zabawiał się pieśniami nabożnemi bo niedosyć, że ich nie umie, ale i nie widzi wzorów zachęcających go do tego." Uwagi te odnosiły się głównie do religijności miejskiej. Wieś polska, nawet obecnie w końcu XX wieku, wydaje się być wierniejsza wskazaniu Św. Augustyna "qui cantat - bis orat" - kto śpiewa, ten modli się podwójnie. Szczególnie na ziemiach byłego zaboru rosyjskiego, a też w Galicji ludzie, zwłaszcza starsi, z pokolenia przedwojennego śpiewają dużo. Przyswoili sobie repertuar współczesny, zachowując jednocześnie z pietyzmem w pamięci wiele starodawnych kolęd i pastorałek, pieśni wielkopostnych, pieśni za zmarłych i do Świętych Pańskich, których genezę często trudno precyzyjnie ustalić. Istnienie niektórych z nich potwierdzają źródła pisane od XV do XIX wieku (dotyczy to częściej tekstów niż melodii), pochodzenia innych muzykolodzy próbują dowieść poprzez badania historyczne i porównawcze. Stosunkowo mało tekstów ma swoje ściśle średniowieczne źródła, melodii zaś dużo i to właśnie te melodie zbudowane według praw starożytnych systemów dźwiękowych tzw. modalnych, zwanych skalami greckimi, a później kościelnymi, są śpiewane do dzisiaj u nas na wsi. Wywodzą się one często wprost z chorału gregoriańskiego, a wzbogacone są dodatkowo wpływami przedchrześcijańskiej ludowej muzyki obrzędowej oraz wpływami śpiewów kościoła wschodniego. Najistotniejsze jest jednak że nawet laik choć obojętny wobec naukowych uwiarygodnień, to wrażliwy muzycznie i tak słuchając owych pieśni ma wrażenie, iż są to "pienia nabożne tak dawne, jak i Religija.

Ta tajemnica żywotności folkloru, takiego jakim go przedstawił w swoim opus nieoceniony Oskar Kolberg tkwi w specyfice bezpośredniego, ustnego przekazu oraz nieustannym ścieraniu się tendencji do zachowawczości ze zmiennością, oczywiście w ramach pełni wolności jaką daje kanon tradycyjnych wartości estetycznych i moralnych. Pieśni religijne, które wypełnią sobotnie koncerty są być może ostatnim aktem tej niezwykłej - jak na polskie warunki - ciągłości kulturowej.

Do kościołów warszawskich zapraszamy wiejskich śpiewaków i śpiewaczki Biłgorajskiego, Radomskiego i Kurpiów oraz młodych ludzi z różnych stron Polski (w tym ze stolicy), którzy świadomie i wiernie, z wrażliwością i talentem starają się kultywować dawne śpiewy religijne. Uczą się ich na wsi, z nagrań archiwalnych (m.in. Instytutu Sztuki PAN), z przekazów rodzinnych i z zapisów O. Kolberga. Przyczyniając się w swojej mierze do ocalenia ginącej tradycji, dają dobry przykład wart naśladowania, co jest tym ważniejsze, że w toku naszej pracy w Domu Tańca okazało się, że polski folklor jest dla młodego Polaka najbardziej egzotycznym i w dobie dominacji mediów audiowizualnych najtrudniej dostępny, hermetyczny i "nieatrakcyjny". A przecież z istotnym jego udziałem budowała się przez wieki nasza narodowa i kulturowa tożsamość.

„Pozwól mi twe męki śpiewać”- koncerty wielkopostne
I EDYCJA
marzec 1996

Kościół Zbawiciela w Warszawie 3 marca 1996 - zespół śpiewaczy z Krasewa (Podlasie Lubelskie), zespół śpiewaczy z Bełżca (pogranicze polsko - ukraińskie) Program: A w niedzielę po obiedzie, Cokolwiek w świecie jest, wszystko marność, Jezu Chryste Panie miły, Jezu w Ogrójcu mdlejący, Już Cię żegnam, najmilszy Synu Chrystusie, Kiedy ja sobie rozważam mój Jezu, Ogromny głosie smutna nuta jego, Posłuchajże wierny ludu, Rozmyślajmy dziś, wierni chrześcijanie, Spała bym, spała, Św. Michał trąbą trąbi, Wisi na krzyżu, krew się z boku toczy, Witaj Janie z Bolesława 10 marca 1996 - wiejski teatr obrzędowy z Kocudzy (koło Janowa Lubelskiego), zespół obrzędowy z Zamchu (koło Biłgoraja) Program: Dobranoc Głowo święta, Gdy miły Jezus był w Betanii, Jest wysoka drabina, O jak fałszywe wszystko, Różaniec do Najśw. Imienia Jezus, Smutny dzień nastał, Szczęśliwy, kto sobie Patrona, Więzień w czyśćcu zatrzymany, Witaj Matko uwielbiona, Zawitaj Krzyżu święty, Zmarły człowiecze z tobą się żegnamy, 17 marca 1996 - zespoły śpiewacze ze wsi Długie (Kurpie Zielone) Program: Dzień ów sądu ostateczny, Jest tam dróżka wydeptana, Jezu miłości na Krzyżu rozpięty, Jezu zraniony za me duszne rany, Jużem dość pracował dla ciebie, Już idę do grobu, Już leżę śmiercią uśpiony, Klęczy w Ogrójcu, Ogrodzie Oliwny, widok w tobie dziwny, O mój Jezu ukochany, 24 marca 1996 - zespół śpiewaczy Pogranicze z Szypliszk (suwalskie) Program: Czego chcesz od nas Panie, Gdy ja sobie uważuje, Któż opłakać godnie może, Marya Magdalena w świecie się kochała, Nie wiem, ach nie wiem przyczyna czyja, Ogrodzie Oliwny, widok w tobie dziwny, O przepaścista długa wieczności, Powiedz mi Jezu me kochanie, W imię Ojca wszechmocnego (do Św. Franciszka), Zegar bije pamiętaj

„Pozwól mi twe męki śpiewać”- koncerty wielkopostne
II EDYCJA
luty - marzec 1997

Dolny Kościół św. Krzyża w Warszawie
ul. Krakowskie Przedmieście - godz. 19.00

• 22 II 1997 - "Pieśni o męce Pańskiej"; Aniela Gmoch i zespół z Bełżca (Zamojskie), zespół z Rudy Solskiej (Biłgorajskie), homilia: O. Jacek Salij OP

Program: Trójca- Bóg Ojciec, Bóg Syn, Bóg Duch Święty, Barbaro święta, perło Jezusowa, Więzień w czyśćcu zatrzymany, Klęczy w Ogrójcu, A gdy miły Pan Jezus do Nieba wstępował, Boże kocham Cię, Ostatni różaniec - cz. III (Chwalebna), O jak fałszywe wszystko, na tym nędznym świecie, Zmarły człowiecze z tobą się żegnamy, Jak każdy który się rodzi, Żegnam cię, mój świecie wesoły, Z głębokości wołałem ku Tobie, Panie, Witaj Matko uwielbiona, Jezu w Ogrójcu mdlejący, Dobranoc Głowo święta Jezusa mojego

• 1 III 1997 - "Rozmowa grzesznika z Panem Jezusem"; zespoły z Długiego i Bandyś (Kurpie Zielone), Franciszka Gwiazda z Czarni Bolesław Zyśk z Długiego; homilia: ks.Tadeusz Sowa

Program: Jest drabina do nieba, Przystąpcie bliżej, grzesznicy, Lecą latami, jakby skrzydłami, Jest tam dróżka wydeptana, Jezu miłości na Krzyżu rozpięty, O Duszo wszelka nabożna, Zbliżam się k tobie Jezu mój kochany, Przebacz mu Jezu na twarz padamy, Barbaro Panno, Męczenniczko święta, Jużem dość pracował dla ciebie, Jezu zraniony za me duszne rany, Zmiłuj się, Boże, nademną grzesznikiem, Ach, mój Jezu ukochany

• 8 III 1997 - "Pieśni do świętych Pańskich"; Edwarda Kowalczyk z Zawieprzyc (Lubelskie), Feliksa Głaz z zespołem z Bukowej (Biłgorajskie), Marianna Dymczyk z Dąbrowy (Kurpie Białe), Antonina Majda z Masłowic (Sieradzkie), Bronisława Bednarek z Sieradza; homilia: ks. Jacek Lasoń

Program: Jużem dość pracował dla ciebie, Oraczu sławny, święty Izydorze, Stało się to przed laty - pieśń o św. Łazarzu, Cóż mi po wszystkim gdym stracił Jezusa, Zasługi świętej Heleny, Marya Magdalena w świecie się kochała, Był pewny na świecie (pieśń o św. Zuzannie), Barbaro święta, Patronko konania, Witaj Pani, Matko Matki Jezusa Pana (pieśń do św. Anny), Chodziła drogą święta Helena, Żyła święta Dorota, Posłuchajcie proszę, pilnie

• 15 III 1997 - "Lament nad umarłym Jezusem"; zespół Pogranicze z Szypliszk, kier. J. Murawski (Suwalskie); homilia O. Grzegorz Bartosik

Program: Kto chce Pannie Marji służyć, Już Cię żegnam, najmilszy Synu Chrystusie, Powiedz mi Jezu me kochanie, Gdy ja sobie uważuje, Któż opłakać godnie może, O gdybyś wiernie uważył u siebie, Nową tragedję widzę z Kalwarją, Duszo moja wspomnij sobie

• 22 III 1997 - "Prośba o dobrą śmierć"; zespół z Kocudzy (Biłgorajskie) oraz śpiewacy pogrzebowi z Baszkowa (Sieradzkie); homilia: ks. Antoni Żebrowski MSF

Program: Trójca- Bóg Ojciec, Bóg Syn, Bóg Duch Święty, Barbaro święta, perło Jezusowa, Więzień w czyśćcu zatrzymany, Klęczy w Ogrójcu, A gdy miły Pan Jezus do Nieba wstępował, Boże kocham Cię, Ostatni różaniec (III), O jak fałszywe wszystko na tym nędznym świecie, Zmarły człowiecze z tobą się żegnamy, Jak każdy który się rodzi, Żegnam cię, mój świecie wesoły, Z głębokości wołałem ku Tobie, Panie, Witaj Matko uwielbiona, Jezu w Ogrójcu mdlejący, Dobranoc Głowo święta Jezusa mojego

„Pozwól mi twe męki śpiewać”- koncerty wielkopostne
III EDYCJA
marzec - kwiecień 1998

• 14 III 1998 - "Każut lude szczo ja umru, a ja choczu żyty", wyk.: męski chór pogrzebowy z Krynickich (Białostockie), śpiewaczki z Folwark (Białostockie), śpiewaczki z Dobrywody (Podlasie)

Program: Zastanów się człowiecze! Na chwilkę małą, Zaczynam lament więźniów jęczących, Barbaro święta, perło Jezusowa, Żegnam cię, mój świecie wesoły, Jak każdy który się rodzi, Usychając z pragnienia, Psalmy pokutne: Psalm 1, Psalm 6: Z głębokości wołałem ku Tobie Panie, Psalm 7, A kto, kto Mikołaja liubit, Każut lude, szczo ja umru, Kagda Christos z uczienikami, Oj, wy bratia moi, siestry, O, Boże, moj Boże z wysokoho nieba, Uż leżyt smiertiu usplonyj, Wyletieła dusza s tieła

• 21 III 1998 - "Straszny termin na człowieka"; wyk.: Zofia Sulikowska z Wojsławic (Chełmskie), Marian Kulik z Wilkowa (Zamojskie), Śpiewaczki z Wyryk -Woli (Chełmskie)

Program: Straszny termin na człowieka, Oraczu sławny, święty Izydorze, Zaszumiała topolina, Niosła dziewka z krynicy wodę, Pamiętaj człowiecze na Jezusa, Marya Magdalena w świecie się kochała, Jedna chmura czarna, oj a druga siwa, Będę Cię wielbił mój Panie!, Szła sierota przez wieś, Przyszedł sośnik spuszczać drzewo, Gdy ja sobie tak rozważam mój Jezu, Jużem dość pracował dla ciebie, Już Cię żegnam, najmilszy, Godzina smutna w zegarze wybiła, Już dobranoc, już dobranoc ale nie każdemu

• 28 III 1998 - "Jest drabina do nieba"; wyk.: Śpiewacy i Śpiewaczki z Parafii Czarnia k/Myszyńca (Kurpie), Zespół wokalny muzyki dawnej "Bornus Consort" (Warszawa)

Program: Jest drabina do nieba, Jezu miłości na Krzyżu rozpięty, Klęczy w Ogrójcu, Przystąpcie bliżej grzesznicy, Ach, mój Jezu ukochany jak twarde twe łoże, O Duszo wszelka nabożna, Jest tam dróżka wydeptana, Zbliżam się k tobie Jezu mój kochany; Vinea mea, Żołtarz Jezusów, czyli 15 rozmyślań o Bożym umęczeniu, Pamiętajmyż wszyscy wierni, Krzyżu święty, nade wszystko, Wszyscy mieszkańcy dworu niebieskiego, Media Vita

• 4 IV 1998 - "Pamiętaj człowiecze jak żyjesz na świecie"; wyk.: Witold i Anna Broda z Węgajt k/Olsztyna, Agata Harz - Mazur z Warszawy, Jan Nasiadko z Mątwicy i Adam Strug z Łomży, Janusz Prusinowski z Mławy

Program: Pamiętaj człowiecze jak żyjesz na świecie, Jezu mój litościwy, Nie płynie potok rzewliwemi łzami, Stało się to przed laty (o św. Łazarzu), Święta Helena drogą chodziła, Posłuchajcie proszę, pilnie, Zaśpiewajmy nabożnie o tej św. Zofijej, Szczęśliwy, kogo Opatrzność Boska, Zbliżam się k tobie Jezu mój kochany, Dobranoc Głowo święta Jezusa mojego

„Pozwól mi twe męki śpiewać”- koncerty wielkopostne
IV EDYCJA
marzec 1999

Dolny Kościół Św. Krzyża w Warszawie
ul. Krakowskie Przedmieście - godz. 19.00

• 6 marca 1999, sobota - Marianna Kowalska z Przystałowic, Piotr Młodawski ze Skrzyńska oraz zespół śpiewaczy z Gałek Rusinowskich (Radomskie); słowo: O. Waldemar Linke - pasjonista

Program: Chcesz człowiecze łaski doznać, O Jezu Nazareński rozwiąż ręce swoje, Zastanów się człowiecze! Na chwilkę małą, Ach, mój Jezu ukochany!, Kiedy Panna Maryja ten świat opuścić miała, Rozmyślajmy dziś, wierni chrześcijanie, Już Cię żegnam, najmilszy Synu Chrystusie, Miałem ci ja w sercu Jezusa miłego, Kto Maryję kocha niech się w niej raduje

• 13 marca 1999, sobota - zespół śpiewaczy "Jarzębina" z Kocudzy (Biłgorajskie)
  słowo: O. Tomasz Gałkowski - pasjonista

Program: Zastanów się człowiecze na chwilkę małą , Jest wysoka drabina, Zawitaj Krzyżu Św., Ojcze Boże wszechmogący, Miałem ci ja w sercu Jezusa miłego, Lament serdeczny, Ty któryś gorzko na krzyżu umierał, Płaczcie anieli, Jezu nad słońce jaśniejszy, Pamiętaj człowiecze na Jezusa

• 20 marca 1999, sobota godz. 17.00, Dolny kościół św. Krzyża w Warszawie Krakowskie Przedmieście 1
  27 marca 1999, godz. 19.00 kaplica klasztorna przy kościele św. Jacka w Warszawie, ul. Freta 10
  28 marca 1999, godz. 19.15 sanktuarium O.O. Pasjonistów w Przasnyszu
  Wykonawcy: Anna i Witold Brodowie z Węgajt (Olsztyńskie), Agata Harz-Mazur z Warszawy, Jan Nasiadko z Nowogrodu (Łomżyńskie), Adam Strug z Łomży, słowo: O. Marek Miotk - pasjonista

Program: Rozmyślajmy dziś wierni chrześcijanie, Do ciebie Panie pokornie wołamy, Cokolwiek w świecie jest, wszystko marność, Ojcze, Boże wszechmogący, Gwiazdo jasności, Panno czystości, Marya Magdalena w świecie się kochała, Żyła święta Dorota, Nie masz na świecie nic najmilszego, Zegar bije, pamiętaj nagrodę wieczności.

W tym roku datki na Hospicjum Onkologiczne ul. rtm. Pileckiego 105 (Ursynów)

Przez kolejne soboty marca odbywały się - połączone z kazaniami ojców pasjonistów - koncerty dawnych polskich pieśni religijnych związanych z okresem Wielkiego Postu.
W tym roku do kościoła Św. Krzyża, w którym przed niespełna trzystu laty ojcowie misjonarze zaprowadzili nabożeństwo "Gorzkich żali", zaprosiliśmy wiejskich śpiewaków i śpiewaczki z Zamojskiego, Chełmskiego, Biłgorajskiego, Radomskiego, Suwalskiego i Kurpiów oraz młodych ludzi z różnych stron Polski (w tym ze stolicy), którzy świadomie i wiernie, z wrażliwością i talentem starają się kultywować dawne śpiewy religijne. Uczą się ich na wsi, z nagrań archiwalnych Polskiej Akademi Nauk , z przekazów rodzinnych i z zapisów Oskara Kolberga. Przyczyniają się zarazem do ocalenia ginącej tradycji, z której udziałem budowała się przez wieki nasza narodowa i kulturowa tożsamość.

• 11 grudnia 1999 - "Sakralna muzyka wiejska na Adwent" Antonina Krzysztoń, Adam Strug z Łomży, Agata Harz z Warszawy, Karolina Dybowska z Warszawy, Anna i Witold Brodowie z Węgajt, Janusz Prusinowski z Mławy - Kościół św.Jacka

2000

• 15 stycznia 2000 - "Wiejskie pieśni na Boże Narodzenie" Zofia Sulikowska z Wojsławic (Chełmskie) Klasztor Dominikanów

• 19 lutego 2000 "Religijne pieśni cygańskie" Teresa Mirga z Czarnej Góry, Bergitka Roma - Cyganie spiscy Klasztor Dominikanów

"Jest drabina do nieba" - koncerty wielkopostne
marzec - kwiecień 2000

Przez kolejne soboty marca w kościele Św. Jacka odbywały się koncerty dawnych polskich pieśni religijnych związanych
z okresem Wielkiego Postu.

Duszpasterstwo Dominikańskie
KOŚCIÓŁ P.W. ŚW. JACKA w Warszawie
ul. Freta 10 - godz. 19.30

• 18 marca 2000, sobota - Zespoły śpiewacze ze Stojeszyna i Zdziłowic - Lubelskie
• 1 kwietnia 2000, sobota - zespół śpiewaczy z Gałek Rusinowskich - Radomskie
• 8 kwietnia 2000, sobota - Zespoły śpiewacze z Podlasia (Puszcza Knyszyńska)
• 15 kwietnia 2000, sobota - Pieśni wielkopostne w wykonaniu młodych wielbicieli muzyki tradycyjnej:
  Anna i Witold Brodowie z Węgajt (Olsztyńskie), Agata Harz-Mazur oraz Karolina Dybowska z Warszawy, Adam Strug z Łomży, Janusz Prusinowski z Mławy, Jacek Hałas z Krakowa i Stefan Puchalski ( Kanada)

• 22 maja 2000 - Wiejskie pieśni maryjne. wyk.Marianna Kowalska z Przystałowic Radomskie Klasztor dominikanów na Starym Mieście
  
• 8 października 2000 - "Jest drabina do nieba" - rok pański w mazowieckiej pieśni ludowej. Wyst.: Śpiewaczki z Lubiela Starego (Kurpie Białe), Zespół śpiewaczy z Długiego (Kurpie Zielone), Zespół śpiewaczy z Gałek Rusinowskich (Mazowsze Południowe), Zespół śpiewaczy z Woli Koryckiej, Adam Strug z Łomży, Agata Harz i Remigiusz Hanaj. Muzeum Narodowe w Warszawie
  
• 17 grudnia 2000 "Jest drabina do nieba - starodawne pastorałki i kolędy życzące". Wyst.: Zespół śpiewaczy Jarzębina z Kocudzy (Biłgorajskie/Janowskie), Zespół śpiewaczy z Gałek Rusinowskich (Radomskie), Zespół śpiewaczy z Wojsławic (Chełmskie), Zespół śpiewaczy z Mlądza (Mazowsze Kołbielskie), Zespół Domu Tańca

2002

8 sierpnia 2002 - "Jest drabina do nieba" - wyst.: zespół śpiewaczy z Gałek Rusinowskich, uczestniczki warsztatów śpiewaczych, Karolina i Janusz Prusinowscy z Mławy, Agata Harz w Warszawy Radomskie Chlewiska - kościół parafialny
I Tabor Domu Tańca

"Jest drabina do nieba" - koncerty wielkopostne
marzec - kwiecień 2003

Parafia Bł. Edwarda Detkensa Spośród 108 Męczenników w Lasku Bielańskim
kościół pokamedulski Niepokalanego Poczęcia NMP (podziemia), Lasek Bielański, ul. Dewajtis 3. Koncerty w kolejne niedziele, w czasie i po mszy św. o 11.00:

• 9 marca 2003 - zespół śpiewaczy Jarzębina z Kocudzy (Lubelskie)
  oraz Agata Harz i Remigiusz Hanaj z Warszawy (śpiew i lira korbowa)
• 16 marca 2003 - zespół śpiewaczy "Pogranicze" z Szypliszek (Suwalskie)
  oraz Karolina i Janusz Prusinowscy z Mławy (śpiew, lira korbowa)
• 23 marca 2003 - śpiewacy i śpiewaczki z parafii Czarnia (Kurpie)
  oraz Adam Strug z Warszawy
• 30 marca 2003 - Droga Krzyżowa według Jerzego Dudy-Gracza i Ernesta Brylla
  oraz Karolina i Janusz Prusinowscy, Agata Harz, Remigiusz Hanaj
• 6 kwietnia 2003 - śpiewaczki z Gałek Rusinowskich (Radomskie)
  oraz zespół śpiewaczy z Domu Tańca (Warszawa)

8 sierpnia 2003 - koncert "Jest drabina do nieba". Wyk.: Krystyna Ciesielska z Brogowej, Piotr Młodawski ze Skrzyńska, (Radomskie), Józef Murawski, Józef Luty i Leon Racis z Szypliszk (Suwalskie), Wędrowiec z Warszawy, Barbara Wilińska z Poznania - Chlewiska - kościół parafialny, II Tabor Domu Tańca